Ozon: šta je to?
Ozon je veoma reaktivan i oksidirajući gas
Slika: Free-Photos by Pixabay
Ozon je veoma nestabilan gas koji ima tri molekula kiseonika. To znači da ne može da održava svoju strukturu sa ova tri molekula kiseonika u dužem vremenskom periodu. Zbog toga se ozon vezuje za druge molekule, vrlo lako formirajući druge elemente.
Ali da li znate koje različite uloge igra ozon? O eCycle portal pokazuje vam.
stratosferski ozon
Prvo imamo ozon prisutan u stratosferi, koja je jedan od slojeva atmosfere koji se nalazi između 10 km i 50 km od površine Zemlje. Ovaj ozon nastaje fotohemijskim reakcijama, odnosno sunčevo zračenje na ultraljubičastim i infracrvenim talasnim dužinama disocira molekule kiseonika, formirajući atomski kiseonik (O), koji reaguje sa O2 i formira ozon (O3). Ovde se ozon uništava, reagujući sa drugim atomskim molekulima kiseonika ili sa O2. Nakon njegovog uništenja, ciklus obuke počinje ponovo. Zbog veće koncentracije ozona u stratosferi, ovaj sloj je poznat i kao ozonski omotač, koji zapravo nije sloj, bukvalno, već područje sa visokom koncentracijom ozona.
Ovaj stratosferski ozon apsorbuje svo ultraljubičasto B (UV-B) zračenje i deo drugih vrsta ultraljubičastog zračenja, štiteći živa bića prisutna na površini zemlje, kao i nas ljude.
Kada je u pitanju uništavanje ozonskog omotača, to uključuje proces izvan normalnog ciklusa stvaranja-razaranja ozona, odnosno gasovi poput hlorofluorougljenika (CFC) ubrzavaju uništavanje ozona, olakšavajući ulazak ultraljubičastih zraka na Zemljinu površinu. površina .
troposferski ozon
Druga uloga koju ozon preuzima nalazi se u drugom sloju atmosfere, troposferi, koja je sloj u kome živimo. Troposferski ozon se može prirodno pojaviti u niskim koncentracijama. Ono što čini ozon visoko toksičnim zagađivačem jeste prisustvo drugih zagađivača koji izazivaju neravnotežu u procesima potrošnje i formiranja ozona. Ovi zagađivači su: isparljiva organska jedinjenja (VOC) osim metana, ugljen monoksida (CO) i azotnih oksida (NO i NO2). Od njih se formira fotohemijski smog (dim - dim, vatra - magla), vrsta zagađenja koju izaziva sunčeva svetlost i koja stvara ozon kao proizvod.
Zbog ove neravnoteže, koncentracija ozona u troposferi se povećava, što ga čini toksičnim za živa bića. Efekti vezani za ozon kao zagađivač su ogromni. Pogođen je rast biljaka, što smanjuje poljoprivrednu produktivnost, posebno useva pasulja, soje, pšenice i pamuka, što izaziva značajne ekonomske uticaje u sadašnjosti i budućnosti.
Za ljude i druge životinje, ozon može da iritira oči i respiratorni trakt, da smanji kapacitet pluća, da intenzivira kardiovaskularne probleme, pored povećanja smrtnosti odojčadi od respiratornih uzroka u danima i mestima sa visokim nivoom zagađenja, pokazalo je istraživanje prof. dr Paulo Saldiva.
Ozon u prečišćivačima vazduha
Pošto je veoma reaktivan i oksidirajući gas, ozon se koristi kao agens koji eventualno deluje protiv zagađivača koji predstavljaju rizik po zdravlje i koji su prisutni u vazduhu u zatvorenim sredinama (kuća, kancelarije). Međutim, prema Američkoj agenciji za zaštitu životne sredine (EPA) i Odeljenju za javno zdravlje Konektikata (DPH), sprovedeni su testovi sa prečišćivačima vazduha, takođe poznatim kao ozonizatori, i pokazali su da je prečišćavanje vazduha ozonom neefikasno. I za koncentracije dozvoljene zakonom i za koncentracije iznad, ozon nije efikasan dekontaminant vazduha. Jer, pri koncentracijama iznad zakonom dozvoljenih, negativni efekti koje ozon izaziva na zdravlje su gori od efekata drugih zagađivača prisutnih u vazduhu u zatvorenom prostoru.
Ovi prečišćivači vazduha zasnovani na svojstvima ozona često reklamiraju da koriste aktivni kiseonik, super kiseonik, trovalentni kiseonik, alotropni kiseonik, zasićeni kiseonik, svež planinski vazduh i kiseonik pod energijom kao aktivni sastojak, ali zapravo daju fensi imena za ozon .
Za probleme u vezi sa uklanjanjem mirisa sa tepiha, na primer, ozon je očigledno efikasan. Međutim, maskiranjem mirisa dolazi do drugih reakcija i ozon stupa u interakciju sa različitim supstancama prisutnim u vazduhu u zatvorenom prostoru, formirajući jedinjenja kao što je formaldehid, koji Međunarodna agencija za istraživanje raka (IARC) smatra kancerogenim. Pored toga što ovi uređaji povećavaju koncentraciju ozona u unutrašnjem okruženju i podstiču stvaranje opasnih jedinjenja, postoje i štetni uticaji na zdravlje. Takvi efekti su isti kao oni izazvani stratosferskim ozonom, ali sa većim intenzitetom, jer koncentracije ozona koje proizvode „prečišćivači vazduha“ mogu biti veće u zatvorenom prostoru nego na otvorenom.
Na primer, prema istraživanju, znamo da u zatvorenom prostoru sa opremom koja oslobađa ozon koncentracija može da se kreće od 0,12 do 0,80 ppm, a prema nacionalnim standardima kvaliteta vazduha, koncentracija ozona u spoljašnjoj sredini treba da dostigne do 0,00016 ppm.
Ozon takođe lako reaguje sa isparljivim organskim jedinjenjima (VOC) koja se obično nalaze u proizvodima za čišćenje u domaćinstvu, proizvodima za ličnu negu i osveživačima vazduha, jer ima prijatan miris i antimikrobna svojstva. Prema DHP-u, ozon, kada reaguje sa VOC-ima, dovodi do stvaranja formaldehida i drugih jedinjenja opasnih po zdravlje.
Zbog toga moramo biti posebno oprezni pri kupovini opreme koja se prodaje kao prečistači vazduha zasnovane na antimikrobnoj moći ozona, zbog negativnih efekata koje ovaj gas izaziva na naše zdravlje. Kao što fraza koju je EPA koristila u studijama o ozonu kaže: „dobro visoko – loše u blizini“, što u slobodnom prevodu znači: blagotvorno na većim visinama, loše pored nas. Ozon je veoma važan, ali za prečišćavanje vazduha postoje i druge metode koje su efikasnije i manje opasne.
ozonoterapija
O ozonoterapiji, istraživanja otkrivaju antibakterijsku moć ozona za upotrebu u stomatološkim procedurama i drugim oblastima medicine. Uprkos ovom svojstvu, pokazalo se da ozon ima visok stepen toksičnosti da se koristi u takvim postupcima, što otežava njegovu primenu u ovoj oblasti.
Ozon u vodi
Do sada je moguće videti da ozon ima nekoliko upotreba, a svaka primena elementa može nam koristiti ili ne. Kada se ozon koristi u vodi, ima mnogo koristi za naše zdravlje. Prema studiji, pošto je veoma oksidirajući, ozon je sposoban da razbije ćelijski zid bakterija i gljivica, inaktivira ove mikroorganizme i spreči ih da nanesu štetu zdravlju. Stoga, prema istraživanjima, ozon se može koristiti u dezinfekciji posuđa, kao što su galoni vode, u vodi za dezinfekciju kroz oksidaciju organskih i neorganskih jedinjenja.
Postoji i primena ozona za prečišćavanje vode u bazenima, zamena hlora koji šteti zdravlju, u prečišćavanju otpadnih voda i za prečišćavanje podzemnih voda, koje često imaju visok nivo gvožđa, a ozon deluje na taloženje metala i teških metala.
U konvencionalnim tretmanima koji se sprovode u postrojenjima za prečišćavanje vode (WTP), još uvek nije moguće ukloniti jedinjenja koja izazivaju endokrinu disfunkciju, kao što su pesticidi i hormoni. Međutim, istraživanja ukazuju na upotrebu ozona u ovim tretmanima.
Ali kako ozon prisutan u troposferi i unutrašnjem vazduhu šteti zdravlju i da li je ozon koji se koristi kao dezinfekciono sredstvo u vodi, hrani i predmetima koristan? Ozon se, prema hemijskoj analizi, brzo razlaže u vodi. Odnosno, kada se razbije ćelijski zid gljivice ili bakterije, ona nastaje kiseonik i druga supstanca, u zavisnosti od materije sa kojom je stupila u interakciju pre nego što je reakcija počela. Stoga, ne stvara nikakav proizvod koji bi mogao štetiti zdravlju kada se koristi u ove svrhe.